چیستی علم و چگونگی آموزش آن بر بنیادتبیین مفهوم «آیه بودن عالم»

هدف پژوهش پیش رو پاسخ به این پرسش است که بر بنیادبینش »آیه بودن عالم» به عنوان پیش فرضی دینی، چه نگرش ویژه ای نسبت به جریان علم ورزی و همچنین تبیینو تفسیر پدیده های عالم ایجاد می شود [ناظر به چیستی علم]، و بر اساس نگرش یادشده، فرآیند آموزش چگونه باید صورت بپذیرد و به طور خاص محتوای درسی چگونه باید تنظیم شود[ناظر به چگونگی آموزش علم]. در این پژوهش از روش های تحلیل و تفسیر مفهومی و شیوه های آن (از جمله، بررسی بافت یا سیاق مفهوم، بررسی ترادف کلمات و عبارات، تحلیل بر اساس مفهوم متضاد، تحلیل بر اساس شبکه معنایی)، و همچنین روش های استنتاجی نظری و عملی بهره گرفته شده است. بر بنیاد یافته های پژوهش،بینش «آیه بودن عالم» درکلان ترین سطح، ناظر به ربوبیت یعنی مالکیت و تدبیر خداوند است و به عبارت دیگر، نشان دهنده تدبیر واحد عالم از مبدأ به سوی معاد است. نتایج بینش «آیه بودن عالم و پدیده های آن» بر جریان علم ورزی از دو جنبه ی «معرفت شناختی» و «ارزش شناختی» (اخلاق و عمل عالِم) قابل توجه می باشد.از جنبه ی معرفت شناختی «علم» معنای نشانه شناسانه پیدا می کند؛ یعنی «علم»، به معنای درک جنبه های پنهان عالم و هر یک از موجودات است، بدین صورت که در «سبک تبیین» آن از سویی سه نظام فاعلی و غائی و داخلی با یکدیگر لحاظ شده باشد و از سوی دیگر بر اساس تبیین یادشده، به تفسیر «پدیده های عالم» در رابطه با «اجتماعات انسانی» بپردازد. منظور از سبک تبیین، شیوه ی اساسی یا راهبرد پژوهشگر در پاسخ به چرایی ها و چگونگی های مربوط به پدیده ی مورد مطالعه ناظر می باشد.این پژوهش ضمن اذعان به تأثیرگذاری قابل توجه دیدگاه های متافیزیکی در همه ی مراحل بسط نظریه علمی دو گام اساسی در تبیین این تأثیرگذاری را یعنی «ترسیم سیمای عالم» و «سبک تبیین» متناسب با آن را برداشته است. مهم ترین نتایج ارزش شناختی این بینش در جریان علم ورزی، تعیین وظایف و تکالیف انسان در استفاده از عالم و نعمت های آن، و ایجاد شاخص هایی ویژه در باورها، خُلقیات، اعمال و انگیزه های صاحب علماز جمله «خشیت» از حق تعالی، و آثار نامبرده در حدیث امام علی (ع) می باشد. در آموزش علوم بر بنیاد بینش «آیه بودن عالم»، دو نگاه وحدت گرا و کثرت گرا به صورت مکمل یکدیگر هستند و در این حالت پیش فرض های برگرفته از بینش های دینی،چون زمینه ای برای فرضیه پردازی بکار گرفته می شوند. از این رو،در آموزش علوم، «سیمای عالم» و «سبک تبیین» متناسب با بینش آیه بودن عالم،باید به گونه ای منسجم و هماهنگ با محتوای درس علوم تجربی به عنوان بخشی از مطالب درسی مورد توجه قرار بگیردو این محتوا به گونه ای تدوین می شود که نشانگر «تدبیر» در عالم خلقتو نظام های سه گانه و همراه با ادبیات متناسب با بینش آیه بودن عالم باشد. این پژوهش به منظور نمایاندن تبیین چگونگی آموزش علوم بر بنیاد بینش «آیه بودن عالم»، بخشی از مطالب دو فصل از محتوای کتاب های درسی علوم تجربی پایه ی دوم و سوم را بر اساس سبک تبیین به دست آمده، مورد بازنویسی قرار داده است.